“pH” là chỉ số đo lường mức độ axit hay bazơ của một chất, trong khi “cân bằng pH” ám chỉ quá trình duy trì mức độ axit hoặc kiềm ổn định trong một chất hoặc môi trường. Cụ thể hơn, khi đề cập đến cơ thể con người, chúng ta nói rằng cơ quan đó đang hoạt động trong phạm vi pH bình thường hoặc sinh lý.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ khám phá chi tiết về khái niệm pH, ý nghĩa của “cân bằng pH” và cách yếu tố này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe làn da của chúng ta.
pH là viết tắt của gì?
pH là viết tắt của “hydrogen potential” (tiềm năng hydro). Nó được định nghĩa là logarit âm (theo cơ số 10) của nồng độ các ion hydro tự do trong dung dịch nước.
Nói một cách đơn giản, khi chúng ta giảm một điểm pH của dung dịch, độ axit của nó sẽ tăng gấp 10 lần.
Ví dụ, nếu so sánh hai sản phẩm, một có pH 5 và một có pH 6, sản phẩm có pH 5 sẽ có tính axit mạnh gấp mười lần sản phẩm có pH 6.
Thang đo pH dao động từ 0 đến 14, trong đó 7 là điểm trung tính. Bất kỳ giá trị nào dưới 7 được xem là axit, và trên 7 là kiềm.
Số pH càng thấp, chất đó càng có tính axit, trong khi pH cao hơn chỉ ra tính kiềm mạnh hơn.
Các giá trị cực đoan ở hai đầu của thang đo pH đều có thể gây hại, gây bỏng hoặc tổn thương da nghiêm trọng. Ví dụ, chất tẩy rửa cống có độ pH từ 13 đến 14, có thể gây bỏng da.
pH của da
Lớp ngoài cùng của da chúng ta có một lớp mỏng gọi là lớp phủ axit, giúp da duy trì độ pH axit. Lớp phủ axit này được tạo thành từ sự kết hợp giữa lipid từ bã nhờn và các thành phần của mồ hôi.
Khi di chuyển từ lớp ngoài cùng xuống các lớp sâu hơn, độ pH của da sẽ tăng dần.
Nếu bạn tham khảo các nghiên cứu về đo pH da, bạn sẽ nhận thấy sự khác biệt trong các giá trị được báo cáo. Sự chênh lệch này chủ yếu do phương pháp và dụng cụ đo được sử dụng trong nghiên cứu.
Dựa trên các nghiên cứu hiện tại, độ pH của da được cho là dao động trong khoảng từ 5,4 đến 5,9.
Cân bằng pH là gì?
Thuật ngữ “cân bằng pH” ám chỉ việc duy trì mức độ axit hoặc kiềm tối ưu, đảm bảo chức năng sinh lý hoạt động bình thường.
Khi chúng ta nói về độ pH da được cân bằng, điều này có nghĩa là pH trên bề mặt da phù hợp chặt chẽ với mức độ pH axit sinh lý bình thường, thường rơi vào khoảng 5,5.
Nếu một sản phẩm chăm sóc da được ghi là “cân bằng pH”, điều đó có nghĩa là sản phẩm đó đã được pha chế với độ pH có tính axit phù hợp với da, thường dao động quanh mức 5,5.
Trong ngành công nghiệp làm đẹp hiện đại, độ pH của da được xem là yếu tố quan trọng. Chính vì vậy, bạn sẽ thấy rằng hầu hết các sản phẩm chăm sóc da đều được điều chỉnh để có độ pH cân bằng.
Vì thế, ngay cả khi một thương hiệu không công khai tuyên bố rằng sản phẩm của họ cân bằng pH, khả năng cao sản phẩm đó vẫn có độ pH phù hợp. Điều này chủ yếu phụ thuộc vào chiến lược marketing của từng thương hiệu.
Các yếu tố ảnh hưởng đến độ pH của da chúng ta
Độ pH của da có sự khác biệt giữa các cá nhân và ở các khu vực khác nhau trên da. Nó có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, được chia thành hai nhóm chính: yếu tố nội sinh và ngoại sinh.
Các yếu tố nội sinh bao gồm:
- Tuổi tác
- Vị trí trên cơ thể
- Di truyền học
- Sự khác biệt sắc tộc
- Sự sản xuất bã nhờn
- Mức độ ẩm của da
- Mồ hôi
Các yếu tố ngoại sinh bao gồm:
- Chất tẩy rửa
- Các sản phẩm làm đẹp như sữa rửa mặt
- Băng tắc
- Chất kích ứng da
- Thuốc kháng khuẩn tại chỗ
Hãy nói về một số yếu tố này một cách chi tiết.
1. Tuổi tác
Độ pH của da có thể thay đổi tùy theo độ tuổi.
- Trẻ sơ sinh được sinh ra với độ pH trung tính và khi chúng lớn lên, độ pH trở nên có tính axit hơn.
- Với sự lão hóa, độ pH của da chúng ta tăng lên.
2. Giới tính
Có thể có sự khác biệt về độ pH da giữa nam và nữ. Nghiên cứu cho thấy đàn ông thường có độ pH dưới 5 và phụ nữ trên 5.
3. Vị trí cơ thể
Tùy thuộc vào vị trí cơ thể, độ pH của da có thể khác nhau, đặc biệt là ở những khu vực có độ ẩm cao hơn, thường có độ pH hơi cao. Các lĩnh vực này bao gồm:
- Nách (vùng nách)
- Vùng bẹn (vùng háng)
- Khu vực dưới vú
- Khoảng trống giữa các ngón tay
Độ pH cao hơn ở nách được cho là cung cấp một môi trường lý tưởng cho các vi khuẩn tạo mùi như Propionibacteria và Staphylococci.
4. Màu da
Những người có tông màu da tối hơn có độ pH bề mặt da thấp hơn so với những người có tông màu da sáng hơn.
5. Chất tẩy rửa và xà phòng
Chất tẩy rửa có thể ảnh hưởng đáng kể đến độ pH của da chúng ta. Chất tẩy rửa không xà phòng hoặc thanh syndet thường có độ pH trung tính đến axit, trong khi xà phòng có độ pH cao hơn đáng kể từ 8-9.
Chất tẩy rửa có thể tác động đến da ngay lập tức và tác dụng của chúng có thể kéo dài đến hai giờ. Hơn nữa, thậm chí rửa mặt chỉ hai lần một ngày có thể dẫn đến ảnh hưởng lâu dài trên da.
Sự thay đổi độ pH của da tỷ lệ thuận với độ pH của sữa rửa mặt. Vì vậy, độ pH của sữa rửa mặt càng cao thì sự thay đổi độ pH của da sẽ càng lớn.
Ngay cả khi sử dụng nước máy đơn giản, có độ pH khoảng 8, có thể làm tăng độ pH của da.
Tại sao cân bằng pH lại quan trọng?
Trước đây, người ta cho rằng pH axit chỉ có vai trò như một hàng rào kháng khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và nấm có hại. Tuy nhiên, nghiên cứu đã chỉ ra rằng pH axit có ảnh hưởng sâu rộng hơn thế.
Chúng ta đều biết hàng rào bảo vệ da rất quan trọng, và nó có mối liên hệ chặt chẽ với pH axit. Hàng rào bảo vệ da phụ thuộc vào lipid và ceramides, cùng với sự sắp xếp hợp lý của chúng.
Quá trình tổng hợp ceramides liên quan đến nhiều enzyme có sự phụ thuộc vào pH. Ví dụ, hai enzyme quan trọng là β-glucocerebrosidase hoạt động hiệu quả nhất ở pH 5,6 và sphingomyelinase hoạt động tối ưu ở pH 4,5.
Để các lipid này được sắp xếp hợp lý, pH axit là yếu tố không thể thiếu.
Hơn nữa, sự phát triển và rụng tế bào da, cũng như quá trình bong vảy của chúng, cũng phụ thuộc vào độ pH.
Làm thế nào để biết nếu cân bằng pH da của bạn bị mất?
Từ cuộc thảo luận trên, chúng ta biết rằng độ pH axit của da rất quan trọng đối với:
- Hoạt động bình thường của hàng rào bảo vệ da: Nếu hàng rào bảo vệ da của chúng ta còn nguyên vẹn, điều đó có nghĩa là các chất kích thích bên ngoài sẽ không xâm nhập vào da, sẽ ít mất nước qua da hơn và làn da của chúng ta sẽ được ngậm nước.
- Ngoài ra, da của chúng ta thường sẽ rụng tế bào da chết. Vì vậy, chúng ta sẽ không có sự vảy hay bong tróc.
- Độ pH axit rất quan trọng đối với hàng rào kháng khuẩn của da: Đây là những gì sẽ bảo vệ làn da của chúng ta khỏi sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, nói một cách đơn giản là “vi khuẩn xấu và nấm”.
Nếu sự cân bằng pH của da này không được duy trì hoặc thay đổi:
- Hàng rào bảo vệ da của chúng ta sẽ không hoạt động tốt, dẫn đến da khô, kích ứng và nhạy cảm.
- Các tế bào da chết trên đỉnh da sẽ không rụng đúng cách, dẫn đến da có vảy và bong tróc.
- Da của chúng ta sẽ dễ bị tổn thương và vi khuẩn cùng nấm xấu có thể phát triển trên da, gây nhiễm trùng.
Người ta tin rằng đây là lý do tại sao các tình trạng da viêm và nhiễm trùng khác nhau có độ pH da cao hơn.
Một số tình trạng da liên quan đến độ pH da cao hơn bao gồm:
- Viêm da dị ứng
- Viêm da tiếp xúc kích ứng
- Psoriasis
- Bệnh Ichthyosis
- Eczema
- Nhiễm nấm
- Mụn
- Bệnh hồng ban
Nghiên cứu cho thấy rằng Cutibacterium acnes (vi khuẩn có thể gây ra mụn trứng cá) có thể phát triển tốt ở độ pH cao hơn (giữa 6 và 6,5). Trên thực tế, sự tăng trưởng của chúng giảm rõ rệt dưới giá trị pH là 6. Vì vậy, một người có độ pH da cân bằng ít có khả năng bị mụn trứng cá do Cutibacterium acnes.
Một nghiên cứu từ năm 2017, cho thấy bệnh nhân bị mụn trứng cá có độ pH cao hơn (>6) so với những người không bị mụn trứng cá (<5,5).
Ngoài ra, nó đã được nhìn thấy trong các nghiên cứu rằng kháng sinh như erythromycin và các thuốc bôi chống mụn trứng cá khác như axit salicylic có lợi cho điều trị mụn trứng cá bằng cách giảm độ pH bề mặt da.
Cân bằng độ pH của da
Nhẹ nhàng với làn da là rất quan trọng để duy trì độ pH của da cân bằng. Nó bắt đầu ngay từ khi bắt đầu thói quen chăm sóc da của chúng ta.
1. Làm sạch
- Chọn sữa rửa mặt của bạn một cách cẩn thận. Sử dụng sữa rửa mặt không chứa xà phòng hoặc xà phòng syndet. Chúng nhẹ nhàng hơn nhiều và sẽ không làm thay đổi độ pH của da đáng kể so với xà phòng thanh.
- Nếu bạn có làn da khô hoặc nhạy cảm, bạn có thể không cần làm sạch buổi sáng.
- Chất tẩy rửa với axit salicylic có thể có lợi bằng cách giảm độ pH của da, đặc biệt là ở da dễ bị mụn trứng cá.
- Ngay cả nước cũng làm thay đổi độ pH của da, vì vậy đừng té nước lên da nhiều lần trong ngày mà không có lý do.
- Sử dụng nước ấm để làm sạch khuôn mặt của bạn.
2. Sản phẩm có tính axit
Người ta có thể hưởng lợi từ việc sử dụng các sản phẩm có tính axit như các sản phẩm có axit salicylic, axit lactic và axit glycolic. Chúng có thể làm giảm độ pH của làn da của chúng ta.
Một nghiên cứu cũ hơn từ năm 1996 cho thấy axit lactic có thể làm tăng tổng hợp ceramides trong da của chúng ta, tăng cường hàng rào bảo vệ da và giảm độ nhạy cảm.
Người ta cũng có thể sử dụng các tinh chất có lên men và ở độ pH axit.
Nhưng đừng lạm dụng điều này khi sử dụng axit tẩy tế bào chết:
- Không sử dụng nồng độ axit tẩy tế bào chết cao
- Không sử dụng các sản phẩm có tính axit với axit tẩy tế bào chết mỗi ngày (tẩy da chết quá mức cũng có thể phá vỡ hàng rào bảo vệ da và thay đổi độ pH của da chúng ta)
3. Kem dưỡng ẩm
Một loại kem dưỡng ẩm có thể bổ sung cho làn da của chúng ta với lipid bị mất. Ngoài ra, một số loại kem dưỡng ẩm sửa chữa hàng rào được bào chế ở độ pH khoảng 5,5 có thể tạo ra môi trường axit.
Mọi loại da đều có thể được hưởng lợi từ việc sử dụng kem dưỡng ẩm có công thức tốt (ngay cả da dầu).
4. Chống nắng
Các yếu tố môi trường như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời cũng có thể ảnh hưởng đến độ pH của da chúng ta. Điều quan trọng là bảo vệ làn da của chúng ta khỏi ánh nắng mặt trời bằng cách sử dụng kem chống nắng và quần áo bảo hộ.
Đọc thêm: 5 Sai lầm sử dụng viên uống trắng da khiến da mãi sạm đen
5. Giữ cho nếp gấp da của bạn khô ráo
Giữ nếp gấp da của bạn khô ráo vì độ ẩm ở những khu vực này có thể làm tăng độ pH của da khiến chúng dễ bị nhiễm trùng hơn.
6. Tránh chăm sóc da DIY
Nhiều công thức chăm sóc da DIY liên quan đến việc sử dụng chanh và baking soda. Nếu bạn nhìn vào thang đo trên, chúng khác xa với độ pH của da chúng ta. Chúng có thể làm thay đổi độ pH của da chúng ta đáng kể khiến da bị kích ứng và nhạy cảm.
Tóm tắt
Cân bằng pH đề cập đến việc duy trì mức độ pH tối ưu để đảm bảo cơ thể hoạt động bình thường.
Độ pH axit của da rất quan trọng đối với chức năng của hàng rào bảo vệ da, quá trình tẩy vảy hoặc rụng tế bào chết, và ngăn ngừa nhiễm trùng. Độ pH của da có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài và bên trong.
Khi nói rằng độ pH của da được cân bằng, có nghĩa là làn da của chúng ta có độ pH axit, khoảng 5,5. Trong chăm sóc da, cân bằng pH có nghĩa là sản phẩm được pha chế ở độ pH gần với pH tự nhiên của da, có tính axit (thường khoảng 5,5).
Nếu sự cân bằng pH này bị thay đổi, da có thể trở nên khô, có vảy, bong tróc và dễ bị nhiễm trùng. Một số tình trạng da có liên quan đến độ pH da cao hơn.
Một chế độ chăm sóc da nhẹ nhàng, sử dụng các sản phẩm có tính axit và kem chống nắng có thể giúp duy trì độ pH axit tự nhiên của da.
Tham khảo
- Luebberding S, Krueger N, Kerscher M. Skin physiology in men and women: in vivo evaluation of 300 people including TEWL, SC hydration, sebum content and skin surface pH. Int J Cosmet Sci. 2013 Oct;35(5):477-83. doi: 10.1111/ics.12068. Epub 2013 Jul 6. PMID: 23713991.
- Kim MK, Choi SY, Byun HJ, Huh CH, Park KC, Patel RA, Shinn AH, Youn SW. Comparison of sebum secretion, skin type, pH in humans with and without acne. Arch Dermatol Res. 2006 Aug;298(3):113-9. doi: 10.1007/s00403-006-0666-0. Epub 2006 Jun 20. PMID: 16786345.
- Lambers H, Piessens S, Bloem A, Pronk H, Finkel P. Natural skin surface pH is on average below 5, which is beneficial for its resident flora. Int J Cosmet Sci. 2006;28(5):359–370.
- Prakash C, Bhargava P, Tiwari S, Majumdar B, Bhargava RK. Skin Surface pH in Acne Vulgaris: Insights from an Observational Study and Review of the Literature. J Clin Aesthet Dermatol. 2017 Jul;10(7):33-39. Epub 2017 Jul 1. PMID: 29104722; PMCID: PMC5605222.
- Schmid-Wendtner MH, Korting HC. The pH of the skin surface and its impact on the barrier function. Skin Pharmacol Physiol. 2006;19(6):296-302. doi: 10.1159/000094670. Epub 2006 Jul 19. PMID: 16864974.
- Ali SM, Yosipovitch G. Skin pH: from basic science to basic skin care. Acta Derm Venereol. 2013 May;93(3):261-7. doi: 10.2340/00015555-1531. PMID: 23322028.
- Blaak J, Staib P. The Relation of pH and Skin Cleansing. Curr Probl Dermatol. 2018;54:132-142. doi: 10.1159/000489527. Epub 2018 Aug 21. PMID: 30130782.
- Farage MA, Hood W, Berardesca E, Maibach H. Intrinsic and Extrinsic Factors Affecting Skin Surface pH. Curr Probl Dermatol. 2018;54:33-47. doi: 10.1159/000489516. Epub 2018 Aug 21. PMID: 30130773.
- Proksch E. pH in nature, humans and skin. J Dermatol. 2018 Sep;45(9):1044-1052. doi: 10.1111/1346-8138.14489. Epub 2018 Jun 4. PMID: 29863755.
- Rawlings AV, Davies A, Carlomusto M, Pillai S, Zhang K, Kosturko R, Verdejo P, Feinberg C, Nguyen L, Chandar P. Effect of lactic acid isomers on keratinocyte ceramide synthesis, stratum corneum lipid levels and stratum corneum barrier function. Arch Dermatol Res. 1996 Jun;288(7):383-90. doi: 10.1007/BF02507107. PMID: 8818186.